Lektion 4 / leciono kvar

In dieser Lektion lernen Sie die noch ausstehenden Laute des Esperanto kennen,
außerdem das Zahlensystem und einen weiteren großen Teil der Wortformen des Esperanto.

<1.0> Elparoli: <eŭ>
La elparolo de "eŭ" kontraŭ "eu":

• "eŭ" sonas kiel unu silabo, nome "e" kaj mallonga "u",

• "eu" estas du sonoj, nome "e" kaj "u" en du apudaj silaboj.

Elparolu nun mem:

Eŭropo 'Europa': Eŭ-ro-po (tri silaboj),
neŭtra 'unbestimmt': neŭ-tra (du silaboj),
neŭtrala 'neutral': neŭ-tra-la (tri silaboj)

neutila 'unnütz': ne-u-ti-la (kvar silaboj),
neu 'verneine': ne-u (du silaboj)

<1.1> <-ar->
Vortoj por la parencoj:
Mia parencaro

Frato de mia patro aŭ de mia patrino estas onklo de mi.
Filo de mia onklo estas kuzo de mi.
Mi havas dek gekuzojn.
Filo de unu el miaj gefratoj estas nevo.
La patro de mia patro aŭ de mia patrino estas mia avo.
Filo de mia filo aŭ de mia filino estas nepo.

<1.2> <bo-> <-id->
bo- kaj -id-

Ĉiuj vortoj por familiano de mia edzo (aŭ edzino) havas la antaŭ-silabon bo-.
Geedzoj havas do "bofamilion".

Ekzemploj:
La gepatroj de mia edzo (aŭ edzino) estas do mia bopatro kaj mia bopatrino.
La edzo de nia filino estas nia bofilo.

Se vorto por parenco bezonas, kaj la antaŭsilabon bo-, kaj la antaŭsilabon ge-,
tiam bo- estas la unua el ambaŭ, ekzemple:

Mia bopatro kaj mia bopatrino estas kune miaj bo-gepatroj.
La gefratoj de mia edzo/edzino estas miaj bofratoj kaj miaj bofratinoj,
kune ili estas miaj bo-gefratoj.

Se vi estas edzino, vi eble ankaŭ naskas bebojn.
Tiuj post certa tempo same havas infanojn ktp.
Ĉiuj gefiloj, genepoj ktp. estas la idoj de via edzo kaj vi; ili kune estas via "idaro".

Ankaŭ bestoj havas "idojn", ekzemple oni povas diri:
"La hundo bone zorgas pri siaj hundidoj."

<1.3> Vortoj neŭtraj aŭ ne neŭtraj pri la sekso

"Parenco" estas seksneŭtra vorto, same ido.
La aliaj vortoj por parencoj ne estas seksneŭtraj,
ĉar ekzistas formoj de ili, apartaj por viroj kaj virinoj:

• La formoj sen "-in-" nomas nur virojn.

• Ĉiuj formoj kun -in- nomas nur virinojn.

Uzu ankaŭ la vorton "amiko" seksneŭtre!

Ekzemplo:
"Vi demandas, kiom da amikoj mi havas. Mi havas ok amikojn."
Oni nun ne scias, ĉu estas viraj aŭ virinaj amikoj.

Ankaŭ la vorton "li" oni uzas foje seksneŭtre:
Se oni ne scias, ĉu iu homo estas vira aŭ ina, oni diras "li".

<1.4> Dialogo inter du personoj

<2.0> <-u>
Formu novajn vortojn por parencoj

<2.1> Fratino de unu el miaj gepatroj estas {?} de mi.

<2.2> La patrino de mia edzino estas mia {?}.

<2.3> Frato de mia edzino estas {?} de mi.

<2.4> La kvin gefiloj de mia fratino estas miaj {?}.

<2.5> La gepatroj de miaj gepatroj estas miaj {?}.

<2.6> La gepatroj de mia edzo estas miaj {?}.

<2.7> La naŭ gefiloj de miaj gefiloj estas miaj {?}.

<2.8> Filo de mia onklo estas {?} de mi.

<2.9> La patro de mia patrino estas mia {?}.

<2.10> Filo de mia avino estas mia {?} aŭ {?} de mi.

<2.11> La gefratoj de mia frato estas: miaj pliaj {?} kaj miaj {?} kaj mi.

<2.12> Filino de mia avino estas mia {?} aŭ {?} de mi.

<2.13> Filino de mia onklino estas mia {?}.

<2.14> La sep genevoj de mia onklo estas: miaj kvar ge{?} (sen liaj ge{?}), miaj du ge{?} kaj mi.

<3.0>
Via familio

Respondu nun jenajn demandojn pri via familio!
(Ŝercu aŭ moku eble:
"Ho, mi bedaŭras, ke jes / ne!" aŭ:
"Ho, mi bedaŭras, ke mi (ne) estas / havas ...!")

<3.2>
Ĉu vi loĝas ĉe via familio,
aŭ for: aŭ en studenta hejmo, aŭ en propra loĝejo?

<3.3> Ĉu viaj ge-avoj vivas ankoraŭ?

<3.4> <plej>
Kiom da gefratoj vi havas?
Se vi havas gefratojn, ĉu vi estas la plej aĝa el viaj fratoj kaj fratinoj?

<3.5> Mi ne scias vorton en Esperanto: Kion oni diras anstataŭ "filo de ge-onkloj?

<3.6> Ĉu vi estas edzo/edzino aŭ fraŭlo/fraŭlino?

<3.7> Kies gefiloj estas viaj gepatroj?

<3.8> Ĉu vi konas bildon kun unu el viaj geavoj?

<3.9> Ĉu vi volas havi multajn genepojn?

<3.10> Mi ne scias vorton en Esperanto: Kion oni diras anstataŭ "filino de la gefiloj"?

<3.11> Ĉu vi volas diri al mi, kiom da nevinoj vi havas?

<3.12> Ĉu "kuzino" estas la ĝusta vorto por "filo de la onklino"?

<4.0> <Zahlen>
La sistemo de la nombroj en Esperanto

Nombroj estas gravaj, ĉar ili estas tre oftaj en la ĉiutago.
Oni aplikas ilin por nombri, mezuri kaj kalkuli.

La nombrovortoj de Esperanto estas:
nul, unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naŭ, dek, cent, mil.

Daraus ergeben sich durch Kombination die Grundzahlen, z.B.:
dek tri (13), okdek kvin (85), mil naŭcent tridek unu (1931) usw.

Die Ordnungszahlen sind die entsprechenden Adjektive:
nula, unua, dua, …, deka, dek-unua, …

Die Zahladverbien sind die entsprechenden Adverbformen:
unue, due, …, deke, dek-unue, …

Por tre grandaj nombroj ekzistas jenaj substantivoj:
miliono (unu unuo kaj ses nuloj), miliardo (unu unuo kaj naŭ nuloj) kaj biliono (unu unuo kaj dek du nuloj).

Ĉu vi volas lerni pliajn detalojn pri la Esperanta nombrosistemo?
Tiam legu la regulojn pri nombroj ĉe <Zahlen> en la gramatiko.

<4.1>
Kaj nun bonvolu montri, kiel oni nombras en Esperanto:

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10

Kaj nun legu ankaŭ aliajn formojn de la nombrovortoj:

1a leciono, 2a leciono, 3a leciono, ... kaj tiel plu

1e, 2e, 3e, ... k.t.p.

<4.2>
Legu tiujn nombrojn en Esperanto:
0
47
24
99
13
81
40
12
67
11

<4.3>
Kaj nun legu jenajn nombrojn en Esperanto:
100
247
324
999
613
781
940
512
167
111

<4.4>
Kaj nun uzu ankaŭ la nombrovorton "mil" (1.000):

3.247
7.324
2.008
9.011
28.333
1.547
18.175
11.111
654.823

<4.5> <-as> <-obl->
Apliku nun Esperanto-nombrojn por kalkulo:

Kiom estas unu plus sep?
Kiom estas dek unu minus tri?
Kiom estas tri oble naŭ?
Kiom estas mil cent tri minus kvin?
Kiom estas dek oble cent?
Kiom estas minus ses plus ses?

Nun vi scias nombri kaj kalkuli kaj estas entute sperta pri la nombrosistemo de Esperanto.
Gratulu mem al vi!

<4.6> <-er->
Apliko de facila metodo por kalkuli
(malgranda ŝerco)

Unua persono:
Jen mi havas simplan aferon por vi:
Kiom da mono mi ricevas, se vi donas al mi naŭcent naŭdek eŭrojn
kaj okdek ok cendojn plus dek du cendojn?

Dua persono:
Hm, mi bezonas facilan metodon por kalkuli ...
Ho, jen, tiu metodo taŭgas:
Se mi havas la tutan sumon en cendo-moneroj, estas multa mono,
sed se mi havas la naŭcent naŭdek eŭrojn en biletoj, estas malmulta mono, ĉu?

Unua persono:
Tiam metu bonvole vian "malmultan monon" en mian manon, stultulo!

<5.0> <-is> <-os>
Specialaj vorteroj en Esperanto

Multaj Esperanto-vortoj havas parton, kiu mem signifas ion.
Tian parton oni nomas vortero.

Specialaj vorteroj estas la antaŭ-silaboj en la antaŭo de iu vorto kaj la sufiksoj en la malantaŭo.

La tri tempoformojn en Esperanto indikas la sufiksoj

• -as (Präsens/Gegenwart),
• -is (Präteritum/Vergangenheit) kaj
• -os (Futur/Zukunft).

Vorteroj, kiuj (eble plus -o, -a aŭ -i) estas kompletaj vortoj, estas radikoj.

En Esperanto ekzistas speciala grupo de radikoj, kiujn oni kutime uzas por konstrui vorton.
Tial "Esperanto en dialogo" nomas ilin konstru-radikoj.
Ili estas specialaj antaŭ-silaboj aŭ sufiksoj.

Konstruradikoj estas ekzemple la antaŭsilaboj "mal-", "ge-", "bo-" kaj la sufiksoj kiel "-in-", "-et-", "-id-".

Ekzemplo:
La vorto "elparolas" havas la vorterojn "el", "parol" kaj "-as".
"El" kaj "parol" estas radikoj, dum la sufikso "-as" neniam staras sola, do ne estas radiko.

<5.1> <-em->
Bruno kaj lia amiko

Antaŭ nelonge Bruno en sia studentohejmo interparolis kun alia studento,
kies nomo estis Udo. Bruno komunikis al li:

Udo moke kritikis:

Tiam Bruno estis iom kolera kaj respondis:

Udo ridetis:

Bruno opiniis malsame:

<5.2> <-ind->
Kio okazis hieraŭ en la hejmo de gesinjoroj Majer.
(Metu la sufiksojn -as, -is aŭ -os de la tempoformoj tie en la tekston, kie ili mankas.)

Hieraŭ gesinjoroj Majer est… en la salono.
Sinjorino Majer leg… libron, sinjoro Majer leg… gazeton.
Tiam, post longa tempo, nome post pli ol unu jaro, ven… ilia filo Bruno, kiu vol… viziti ilin.
Tia vizito est… inda je bona aspekto.
Sed Bruno surmetis malbelajn vestojn, do, li aspekt… tute mal-eleganta.

<5.3>
Li est… nur en subĉemizo kaj pantalono, surhav… nek ĉemizon nek ŝuojn,
kaj, kio est… la plej malbona afero, liaj haroj est… tiel longaj,
ke nenio de lia vizaĝo est… videbla.
Tial la gepatroj ne rekon… la ŝajnan fremdulon, kaj ili demand… :
"Kia ulo ven… jen al nia domo?
Lia antaŭo iom simil… al Bruno,
sed tiu senŝu-ulo tie ja ne pov… esti nia filo!"

<5.4>
Apenaŭ Bruno vol… frapi la pordon de la domo, tiam lia patro jam malferm… ĝin kaj vok… kolere:
"He ho! Kion vi vol… tie ĉi? - For! Aŭ mi vok… la policon!"

Tio ŝokis Brunon tiom, ke li ne respond…, sed kur… for, sen diri ion, eĉ ne "Ĝis revido!"
Kiam Bruno re-est… en la studentohejmo, li bone memor…, kion lia dubema amiko antaŭe dir… .
Udo fakte prav… .

<6.0>
Ŝerca dialogo: Ega sperto
(Kompletigu la tekston per -as, -is, -os, -i aŭ -u)

<6.5>
1a persono:
"Vere, tio tuŝ… min! Kiom bonŝanca por mi!
Fakte, vi bril… per povo, kiu merit… varmajn gratulojn.
(Per akra moko)
Ĉar mi kred… vian egan sperton, mi tiam certe rajt… pet… vin, mia kara,
prunte don… al mi cent eŭrojn.
Mi est… tre danka al vi."

(Kaj nun ludu vi la ŝercon!)

<7.0> <indirekte Rede>
Indirekte Rede im Esperanto

<7.1>
La tempoformo de la rekta parolo en Esperanto estas ankaŭ la tempoformo de la nerekta parolo.

Im Deutschen steht bei der indirekten Rede der Konjunktiv:
Er sagte: "Der Abend wird bald kommen." => Er sagte, dass der Abend bald kommen werde.
Im Esperanto bleibt einfach dieselbe Zeitform:
Li diris: "La vespero venos baldaŭ." => Li diris, ke la vespero venos baldaŭ.

Stellen Sie sich nun vor, dass Sie jemandem den Dialog aus Abschnitt 6 wiedererzählen.
Sie beginnen als Einleitung mit:
"Gestern traf Monika nach langer Zeit ihre alte Freundin Birgit wieder."
(Monika ist die 1. Person, Birgit die 2. Person.)
Geben Sie nun den restlichen Dialog in indirekter Rede wieder.
Der Anfang wird für Sie noch im nächsten Abschnitt gemacht.

<7.2> <ek->
"Monika salutis Birgit(on). Tiu diris, ke ŝi povas legi la liniojn de la manoj de Monika.
Monika demandis: ..."
kaj tiel plu
Nun ekparolu mem!

Ein ausführlicher Vorschlag für den Rest der Nacherzählung in indirekter Rede findet sich bei den Übersetzungen dieses Abschnitts.

<8.0> <-n (Richtung)>
Indiki direkton

Um im Esperanto eine Richtungsangabe (wohin?) von einer Ortsangabe (wo?) zu unterscheiden, wird die Richtung durch die Markierung -n angezeigt. (Näheres siehe Grammatik)

La viro iras sur la strato.
Kie iras la viro? Sur la strato. (Indiko de loko)

La viro iras (el la interna domo) sur la straton.
Kien iras la viro? Sur la straton. (Indiko de direkto)

Ankaŭ aliaj vortoj, kiuj indikas lokon per -e, ricevas la markon -n por indiki direkton:

Se vi volas iri al la centro de la vilaĝo, iru tien unue dekstren kaj tiam laŭ la dua strato maldekstren.

Aliaj ekzemploj:
Ne restu tie, venu tien ĉi!
La virino ne estas hejme, ŝi iras hejmen.
La arbo staras sur la tero.
La arbo falas antaŭen sur la teron.

Malantaŭ la vorto "al" oni ne uzas indikon de direkto, ĉar "al" indikas ĉiam direkton:
Ekzemple: La viro venas de la strato al sia domo.

<8.1>
Formulieren Sie mit Hilfe der Vorgaben weitere Beispiele für die Unterscheidung von Ort und Richtung nach folgendem Muster:

Vorgaben:
(bebo, kuŝi, en, lito) (patro, meti, bebo, en, lito)

Daraus erzeugte Sätze:

Die Vorgaben bestehen aus zwei Teilen, die in Klammern eingerahmt sind.
Der Richtungsfall kann in der ersten oder der zweiten Vorgabe gebraucht werden - oder auch gar nicht!
Wenn sowohl die Richtung als auch der Ort möglich ist, wird ein Hinweis gegeben (loko 'Ort', direkto 'Richtung'), ob man Ort oder Richtung ausdrücken soll.
Außer den Fragewörtern kie? und kien? werden Sie auch noch andere benötigen.

<8.2>
(lakto, ne, en, botelo) (patrino, meti, lakto, en, botelo)

<8.3>
(direkto: hundo, salti, en, ĉambro) (loko: hundo, salti, en, ĉambro)

<8.4>
(mi, veni, en, hejmo) (mi, vivi, en, hejmo)

<8.5>
(infano, sidi, en, ĉambro) (infano, iri, el, ĉambro)

<8.6>
(patrino, teni, libro, en, mano) (patrino, meti, libro, sur, tablo)

<8.7>
(filo, rigardi, al, televid-aparato) (direkto: filo, rigardi, en, libro)

Bemerkung:
Nach rigardi, meti, skribi und einigen anderen Verben liest man auch oft die einfache Ortsangabe anstatt der Richtung. (Einfluss der jeweiligen Muttersprache.)

<8.8>
(junulino, veni, el, domo) (studento, veni, al, studenta hejmo)

<8.9>
(loko: infano, salti, en, lito) (direkto: infano, salti, en, lito)

<8.10>
(botelo, fali, el, mano) (direkto: botelo, fali, sub, lito)

<8.11>
(filo, esti, en, ĉambro) (direkto: tiam, filo, iri, antaŭ, ĉambro)

<8.12>
(patro, iri, al, ĉambro) (patro, sidi, en, ĉambro)

<8.13>
(bildo, pendi, sur, muro) (direkto: bildo, fali, apud, lampo)

<8.14>
(direkto: bildo, fali, sur, tablo) (bildo, fali, de sur, tablo)

<8.15>
(kato, veni, de sub, la, tablo) (direkto: kato, iri, sub, tablo)

<8.16>
(gepatroj, rigardi, en, bebolito) (gepatroj, rigardi, al, fileto)

<9.>
Ripeto de la vortoj por parencoj

Unue vi povas kopii jenajn skemojn de la familianoj: <1an Skemon montri!> <2an Skemon montri!>

La unua skemo estas por la parencoj, kiujn vi povas havi, se vi estas fraŭl(in)o.
La dua skemo estas por la parencoj, kiujn vi povas havi, se vi estas edz(in)o.

Rigardu nun la unuan skemon kun la kestoj:
En la centro estas kesto kun la vorto "Mi".
Ĉirkaŭ ĝi estas pliaj kestoj kun vortoj por parenco(j).
Ĉu vi memoras tiujn vortojn?

La kestoj super "Mi" estas por miaj gepatroj.
Do, mi skribas "patro" en la maldekstran keston kaj "patrino" en la dekstran keston.

Patro kaj patrino estas miaj gepatroj.
Do, mi skribas "gepatroj" en la keston super "patro" kaj "patrino".

Dua skemo:
Ankaŭ en la dua skemo estas kesto kun la vorto "Mi" en la mezo. Do, vi diras:
La persono maldekstre apud "Mi" estas mia edz(in)o.
Do, mi skribas "edz(in)o" en la keston apud "Mi",
kaj tiel plu, kaj tiel plu ... ĝis kiam vi finis tion.
La kestoj de la dua skemo, kiu estas sub tiuj de via edz(in)o kaj vi, formas vian idaron.

Poste rigardu la skemon kun la kompleta solvo je la fino de tiu ĉi leciono.
Ĉu vi sukcesis?

<10.0> Ni kantu!
Bv. kanti jenan kanton kaj ripetu tiel la nombro-vortojn.

La kanto ekas per "10 boteloj",
sed en la postaj strofoj la nombro estas ĉiam je unu malpli pro falo de unu botelo.

<10.1> <...'> (Auslassungszeichen / Apostroph)
Dek boteloj pendas sur la mur',
dek boteloj pendas sur la mur'.
Sed se akcidente falos unu nur,
tiam naŭ boteloj pendos sur la mur'.

<10.2>
Naŭ boteloj pendas sur la mur',
naŭ boteloj pendas sur la mur'.
Sed se akcidente falos unu nur,
tiam ok boteloj pendos sur la mur'.

Ok boteloj pendas sur la mur' ...

Certe vi jam antaŭe scias la daŭrigon de tiu ĉi kanto, ĉu ne?

Finu la kanton per:

<10.3> (La fino de la infanokanto)
Unu botelo pendas sur la mur',
unu botelo pendas sur la mur'.
Sed se akcidente falos tiu nur,
tiam nul boteloj pendos sur la mur'.

<11.0> <-aĵ-> Elparolo: La sonoj < ĵ > kaj < ĥ >
La literoj de Esperanto

Esperanto havas kvin literojn kun "ĉapeloj",
nome "ĉ", "ĝ", "ŝ", plie "ĵ" kaj "ĥ".
La lastaj du estas novaj por vi, sed nun vi konas ĉiujn literojn de Esperanto.

La sono <ĥ> estas la plej malofta,
tial oni apenaŭ vidas vortojn kun la litero "ĥ", eble jes "eĥo" kaj "ĥoro".

Vortoj kun la litero "ĵ" estas pli oftaj,
ĉar "ĵ" estas ekzemple eĉ en unu sufikso, nome -aĵ-.
Per -aĵ- oni formas vortojn por konkretaj objektoj, ekz.:
alkoholo 'Alkohol' => alkoholaĵo 'alkoholisches Getränk'

"aĵo" tial signifas 'Ding', 'Sache'.

Kompletigu jenajn frazojn per la uzo de la sufikso -aĵ-:

<11.5>
En Esperanto ĉiuj substantivoj havas la fin{?} -o.

<11.6>
En gazeto oni legas multajn nov{?}.

<11.7>
La gramatiko estas la special{?} de lingvisto.

<12.0> <-us> La us-formo de la verbo
Se mi estus vi, mi malĝojus.
(plia dialogo kun ŝerca enhavo)

(Nun du aliaj personoj ludu ankaŭ tiun ĉi ŝercon!)

<13.0>
Ripeto de novaj vortoj
Kompletigu jenajn frazojn kaj tiel dialogu kune.
Ek!

<13.3>
Frazoj, kiujn oni ofte {hört}:

Kiel oni agas, {so} la aliaj reagas.

Kies monon mi {bekomme}, ties {Lied} mi kantas.

Ne parolu {lange}, agu!

Kie estas volo, tie estas vojo.

{In Ordnung}! Nun mi komprenis, {danke}!

<14.0>
Assoziativ Wortpaare zusammenstellen (Wortschatzübung)

Finden Sie zu jedem der folgenden Wörter ein dazu bedeutungsmäßig passendes, verwandtes (z.B. auch das Gegenteil, manchmal mehrere Möglichkeiten) und formulieren Sie einen ganzen Satz dazu.
Diese Übung ist nicht nur zur Auflockerung da, sondern dient zur Unterstützung der Speicherung von Wörtern im Gehirn, weil das Gedächtnis überwiegend assoziativ (nach ähnlichen oder verwandten Bedeutungen) arbeitet.

Beachten Sie:
Das passende Wort muss keineswegs auch irgendwo unter den vorgegebenen Wörter links vorkommen!
"{??}" steht für mehr als ein Wort.

<15.0>
Ĉu taŭgas -as, -is, -os aŭ -us?

Kiujn frazojn oni povas kompletigi per -as (Präsens), -is (Präteritum), -os (Futur) aŭ -us (Möglichkeit)?
Se pli ol unu formo estas ebla, nomu ĉiujn.

Memoru nun, kio okazis ĉe la domo de ges-roj Majer, kiam ilia filo Bruno volis viziti ilin.

<15.1>
Antaŭ nelonge Bruno hav… la ideon, viziti siajn gepatrojn.

<15.2>
Sed est… pli bone, se Bruno antaŭe anonc… sian viziton al ili.

<15.3>
Bedaŭrinde li ne far… tion kaj vizit… ilin sen antaŭe informi ilin.

<15.4>
Se la vizaĝo de Bruno est… videbla, la gepatroj certe rekon… lin.

<15.5>
Sen ŝuoj kaj kun mal-elegantaj vestoj li aspekt… - mi dir… - kiel stranga ulo.

<15.6>
Se oni tiel vest… sin, est… kompreneble, ke aliaj homoj vok… "For!"

<15.7>
Se Bruno dir… ion al sia patro, tiam tiu eble rekon… lin.

<15.8>
Kuri for, sen diri ion, ne pov… solvi problemon.

<15.9>
Se s-ro Majer memor… la tempon, kiam li mem est… juna, li verŝajne ne tiom akre reag… .

<15.10>
Ĉu Bruno por postaj vizitoj pret… , surmeti pli elegantajn vestojn?
Tion oni ne pov… diri, sed la gepatroj ja vid… tion.

<16.0>
Vizito de Esperanto-kongreso

<16.1>
Jam dum du jaroj Karina okupis sin intense pri Esperanto kaj nun bone kaj kun plezuro parolis ĝin.
Sed mankis al ŝi la eblo, apliki la lingvon antaŭ sperta publiko.
Do, ŝi decidis, viziti kongreson, al kiu venas en ĉiu jaro Esperantistoj el la tuta mondo.
Tial oni nomas tiun kongreson "universala", nome Universala Kongreso, aŭ mallonge: UK (elparolu: u-ko).
Plaĉis al ŝi, uzi la okazon, ke la lasta UK estis en la regiono de ŝia hejma vilaĝo, do sufiĉe proksima.
Tio estis utila, por provi sian unuan viziton de Esperantujo.

<16.2>
Jam sur la vojo tien Karina renkontis en la vagono grupon de aliaj samideanoj.
Kvankam ili venis el alia lando, estis facile, rekoni ilin kiel Esperantistojn laŭ la lingvo.
Ŝi salutis la aliajn kaj prezentis sin.
Fakte ŝi miris, kiel facila estis tiu kontakto, ĉar ne necesis, traduki ion, pro la komuna lingvo.

Dum Karina estis membro nur de sia landa asocio,
la aliaj estis ankaŭ anoj de loka Esperanto-klubo en sia hejma lando.
Du el ili ne estis ordinaraj Esperantistoj, sed aktivuloj, kiuj havis plurajn oficojn dum la kongreso.
Kiel ili informis, ambaŭ helpos en la programo de la kongreso.

<16.3>
Dum la kongreso Karina revidis ilin.
Unu el ili prezidis labor-grupon pri la historio de la literaturo en Esperanto.
Li rakontis precipe pri la arto verki poemojn.
Por kelka poemo en Esperanto ekzistas ankaŭ muziko, per aliaj vortoj: ĝi estas same kanto.

<16.4>
La funkcio de la alia aktivulo estis, organizi ekskursojn al vidindaj celoj.
Li gvidis ekzemple ekskurson al lago trans proksima monto.
Karina elektis tiun ĉi ekskurson, ĉar ŝi preferis, piede iri kun grupo de novaj amikoj tra la naturo.
Kiu longe sidis en la salonoj de la kongreso, ĝojis, movi sin per ia agrabla sporto.

Dum la suno brilis de blua ĉielo, la grupo iris trans la monton al belega lago kun multaj floroj ĉirkaŭ ĝi.
Rivero fluis en la lagon. De apuda stacio iuj iris sur malgrandan ŝipon.
Multaj faris fotojn kaj filmojn aŭ lavis manojn kaj vizaĝon, dum aliaj eĉ ĵetis sin en la puran akvon.

<16.5> <ĉef->
Post la kongreso Karina sentis, ke ekster la ordinara programo tiu ekskurso estis por ŝi la ĉefa plezuro.
Esti libera homo inter aliaj, membro de la homaro, danke al Esperanto, tute laŭ la "interna ideo".

Tiel ŝi poste raportis per artikolo en la Esperanto-revuo de sia landa asocio.
Sed ankaŭ ekster Esperantujo, nome en la landaj gazetoj de la regiono, la UK kaŭzis ĝojindan eĥon.

<17.0> Respondu jenajn demandojn pri la antaŭa teksto:

<17.1>
Kio mankis al Karina, kvankam ŝi jam bone parolis Esperanton?
Kion Karina tial decidis?
De kie venas homoj al la Universalaj Kongresoj?
Kiu fakto por Karina estis utila por viziti la UKon?

<17.2>
Kiel Karina venis al la loko de la kongreso?
Kiun ŝi sur la vojo renkontis en la vagono?
Kiujn oficojn havis la aktivuloj dum la kongreso?
Pri kio miris Karina?

<17.3>
Ĉu Karina revidis la aktivulojn dum la kongreso?
Pri kio raportis unu el ili?
Kion vi aŭdis pri poemoj en Esperanto?
Kion faris Karina, dum ŝi sidis en la salonoj de la kongreso?

<17.4>
Kion Karina elektis ekster la programo de la kongreso?
Kiu gvidis la ekskurson?
Ĉu oni iris en vagono al la celo?
Kio kaj kia estis la celo?

<17.5>
Kio estis ĉirkaŭ la lago?
Kion faris la homoj tie?
Kion Karina poste opiniis pri la ekskurso?
Kiel ŝi raportis pri siaj spertoj?

<18.0> Kion Karina raportis?

Ripetu la tekston "Vizito de Esperanto-kongreso" kaj memoru tiel la novajn vortojn.
Ĉu vi komprenis, kion Karina rakontis?
Se jes, tiam vi certe sukcesos, elekti la ĝustan respondon al jenaj demandoj inter la diversaj ebloj:

<18.1>
Ĉu Karina jam antaŭ la Universala Kongreso okupis sin pri Esperanto?

(a) Jes, tamen ŝi nur malbone parolis, kvankam kun plezuro.
(b) Ne, ŝi volis lerni Esperanton dum la kongreso.
(c) Jes, plaĉis al ŝi, apliki Esperanton, kaj ŝi sufiĉe bone parolis.

<18.2>
Kial Karina vizitis la UKon?

(a) Ĉar ŝi volis paroli kun spertaj Esperantistoj.
(b) Ĉar estis la sola kongreso en ŝia regiono.
(c) Ĉar ŝi volis fari ekskurson piede trans proksiman monton.

<18.3>
Ĉu la kontakto al aliaj Esperantistoj estis facila?

(a) Ne, en la kongreso estis tro multaj fremduloj.
(b) Jes, ĉar ĉiuj samideanoj parolis la saman lingvon.
(c) Jes, ĉar ŝi restis en grupo el sia lando kaj povis bonŝance paroli la gepatran lingvon.

<18.4>
Kiel Karina en la vagono rekonis samideanojn?

(a) Ili surhavis nur verdajn vestojn.
(b) Ili diris "jes" inter si por opinii same.
(c) Iu diris "Dankon!" al alia.

<18.5>
Kion faris la aktivuloj, kiujn renkontis Karina en la vagono, por la kongreso?

(a) Unu raportis pri arto, verki gramatikon, la alia organizis vesperon kun muziko.
(b) Iu gvidis ekskurson, alia prezentis Esperanto-kantojn kiel ekzemplojn de poemoj.
(c) Du el ili raportis el la historio de la Esperanto-literaturo, dum la tria organizis ekskursojn.

<18.6>
Kion Karina entute faris dum la kongreso?

(a) Ŝi sidis dum multa tempo en la salonoj kaj aŭskultis, kion aliaj raportis.
(b) Ŝi ne ŝatis la ordinaran programon kaj preferis, salti en la puran akvon de proksima lago.
(c) Ŝi foje iris ekster la domon de la kongreso por verki poemojn.

<18.7>
Karina faris ekskurson. Kio estis ties celo?

(a) Bela lago kun domoj ĉirkaŭ si trans monto
(b) Bela lago kun floroj ĉirkaŭ si sur monto
(c) Bela lago kun pura akvo trans monto

<18.8>
Kiel Karina raportis pri sia vizito de la UK?

(a) Ŝi rakontis ĉion al sia parencaro.
(b) Ŝi parolis pri la kongreso antaŭ la membroj de sia loka klubo.
(c) Ŝi verkis artikolon en la revuo de la landa asocio.

<19.0>
Facilaj dialogoj por ripeti novajn vortojn

<19.1a>
Unue bv. kompletigi jenajn frazojn de dialogo.

<19.1b>
Due bv. ripeti nun tiun dialogon kaj uzu jenajn vortojn:

<19.2a>
Unue bv. kompletigi la frazojn de jena dua dialogo.

Die schwatzhafte und neugierige Helga trifft Birgit auf der Straße.
Birgit ist genervt und beschließt, Helga tüchtig auf den Arm zu nehmen.

Helga: He, mi povas mem moki min.
(Birgit ridas moke, Helga for-iras kolere.)

Helga: {Kann mich selbst verspotten}

<19.3a>
Unue kompletigu la frazojn de jena tria dialogo.

<19.3b>
Due kompletigu tiun trian dialogon per aliaj vortoj:

<19.4a>
Unue kompletigu la frazojn de jena kvara dialogo.

"Sinjorino Bolte diras, ke ..., sed ŝi diras ankaŭ, ke ..." (nerekta parolo!)
...

<19.5a>
Unue kompletigu la frazojn de jena kvina dialogo.

<19.5b>
Due ripetu nun tiun kvinan dialogon kaj uzu jenajn vortojn:

<20.0>
Longa dialogo por ripeti la novajn vortojn.
Bv. kompletigi la frazojn.