Lektion 7 / leciono sep

• den systematischen Umgang mit Partizipien und Partizipienableitungen (siehe auch Lektion 5)
• gut 400 neue Vokabeln und Wortbildungen, überwiegend häufig vorkommende, darunter die letzten noch fehlenden Bildungswurzeln
• drei weitere Dialoge, die für die mündliche B1-Prüfung nützlich sind

An Grammatik kommt damit praktisch nichts Neues mehr. Es wird nur noch auf eine Besonderheit von Satzkonstruktionen mit Partizipien auf -e hingewiesen. Außerdem lese man jetzt zunächst die Empfehlungen für einen guten Stil des Satzbaus.

<1.0>
Titolo:
En internacia renkontiĝo de junaj Esperantistoj.

<1.1>
Kiam Esperanto-parolanta junularo renkontiĝas internacie,
la nombro de la gejunuloj foje superas 300 (tricent).
Estas ofte kunveno el ĉirkaŭ 20 (dudek) landoj de la tuta mondo.
La plej granda estas la Internacia Junulara Kongreso (mallonge: IJK, elparolu: i-jo-ko),
kiun aranĝas ĉiu-jare Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (mallonge: TEJO, elparolu: te-jo).

<1.2>
La organizantoj de Esperanto-aranĝo kutime invitas per informilo kaj aliĝilo.
Se oni volas partopreni tian kunvenon, oni reagu per laŭ-eble frua aliĝo,
ĉar foje la nombro de la lokoj ne sufiĉas.

<1.3>
Por la junularo, kiu ne havas multan monon por aŭto aŭ alia veturilo,
vojaĝo per trajno estas rekomendinda.
Al spertaj preparoj hejme tiam apartenas ankaŭ, antaŭe eltrovi,
kie estas la plej proksima stacio de la fer-vojo.

Ĝustatempe, antaŭ ol vojaĝi for, oni paku siajn havaĵojn, kaj tiam oni baldaŭ sidas en la trajno.
Foje oni dum la veturo per hazardo renkontas jam aliajn Esperantistojn en iu vagono.

<1.4>
Alveninte al la celo de la vojaĝo, la partoprenantoj do iras kun sia pakaĵo piede aŭ per buso de la stacidomo al la kunvenejo.
Kutime oni kunvenas en malmultekosta domo, anstataŭ en luksa hotelo.
La kunvenejo ofte estas junular-gastejo.

<1.5>
Post kiam oni atingis la domon, kie okazas la aranĝo, tie ĉiam atendas longa vico antaŭ la giĉeto de la akceptejo.
Atendante en la vico oni havas jam la unuajn kontaktojn kun siaj antaŭ- kaj malantaŭ-uloj.

<1.6>
Por kunvenoj multaj libervolaj helpantoj estas bezonataj, ĉar profesiulojn junaj organizantoj ne povas pagi.

Unu el la kunlaborantaj libervoluloj servas kiel akceptanto.
Li salutas la alvenintojn, informas ĝenerale pri la aranĝo kaj atentigas pri la doma regularo en la tranoktejo.

Tiam li kontrolas, ĉu oni jam pagis al la kaso, ĝirante ĉion al la ĝusta konto.
Se jes, li kvitancas la pagon, eldonas la necesajn dokumentojn, ekzemple kajeron kun la programo, kaj informas, en kiu ĉambro la alveninto dormas.

<1.7>
Fine la gasto iras al sia dormejo, elektas liton kaj elpakas siajn valizon aŭ dorsosakon.

Post tio oni sentas ankaŭ la bezonon de duŝo por for-igi la ŝviton kaj la polvon de la vojaĝo.

<1.8>
En junular-gastejo oni ne povas atendi komforton.
La duŝejo estas kutime en la koridoro aŭ en la kelo,
kaj apartaj ĉambroj por unu aŭ du personoj apenaŭ ekzistas.
En la komuna dormejo kelkaj homoj ŝatas liton ĉe la fenestro, aliaj preferas lokon antaŭ hejtilo.
Dependas de la propraj kutimoj, kio subtenas profundan dormon.

La litoj havas ne tro molajn matracojn kaj staras kutime en paro, unu super la alia.
Tiam vi devas decidi, ĉu dormi supre aŭ malsupre.
Atentu ankaŭ la neceson de dormosako aŭ de tukoj por la lito.
Escepte iu ankaŭ rajtas dormi surplanke sur matraco aŭ eĉ nur sur provizora blovmatraco en iu malplena angulo.

<1.9>
Post kiam oni duŝis sin, oni unue legu la atentigojn en la dokumentoj, kiujn oni ricevis de la akceptanto.
Plej interesas certe tamen la enhavo de la programkajero.
Kutime specialistoj kun spertoj pri iuj temoj prelegas aŭ
prezidas la kunlaboron en grupoj kaj seminarioj, al kiuj ĉiu povas kontribui ion.
Sed la organizantoj aranĝas ankaŭ serion da programeroj, kiuj estas amuzaj aŭ alie distras la partoprenantojn.

<1.10>
Pluraj programeroj povas okazi samtempe en diversaj salonoj,
tiel ke necesas elekto de la plej preferata temo.
Helpas tabulo en la centra halo, kiu matene indikas eventualajn ŝanĝojn en la programo.

Ja la tago de la alveno t.n. interkona vespero estas la tradicia malfermo de kunveno.
Tiam oni revidas malnovajn geamikojn kaj renkontas novajn.

<1.11>
Dum la ceteraj vesperoj oni babilas kun siaj najbaroj de la sama tablo kaj trinkas bieron, vinon aŭ sen-alkoholaĵojn.
Ofte ankaŭ muzikogrupo (en la nuntempo oni diras 'bando') ludas modernan muzikon, ekzemple rokmuzikon,
kaj oni dancas ĝis post la noktomezo, jen kaj jen freŝigante sin per paŭzeto.

Ĝentila dancinto diradas al la alia: "Dankon pro la danco."
Tiam "Ne dankinde." estas nepra respondo.
Kaj estas ĝentile aldoni: "Mi trovis tion tre plaĉa, danci kun vi."

<1.12>
Kiam la aranĝo finiĝas, la Esperantistoj je la fermo adiaŭas siajn amikojn, dirante tradicie:
"Ĝis revido! Ĝis iam ie ajn en Esperantujo!"

2.
Bonvolu respondi jenajn demandojn:

<2.1> (demandoj pri la sekcioj 1.1 kaj 1.2)
Kia Esperanto-renkontiĝo por gejunuloj estas rekomendinda?
Kiom da gejunuloj venas al tia aranĝo?
El kiom da landoj ili kutime estas?
Kiu estas la plej granda kunveno de la Esperanto-junularo?
Kiu estas la nomo de la organizaĵo por junaj Esperantistoj el la tuta mondo?
Per kio oni povas aliĝi al Esperanto-aranĝo?
Ĉu estas sufiĉe, malfrue aliĝi?

<2.2> (demandoj pri la sekcioj 1.3 kaj 1.4)
Ĉu la kunveno estas en malmultekosta hotelo?
Kiujn Esperanto-vortojn por veturiloj vi konas?
Ĉu estas rekomendinde, veturi per propra aŭto?
Se oni iras per trajno, kion oni devas antaŭe hejme eltrovi?
Kiel oni povas de la stacidomo atingi la kunvenejon?

<2.3> (demandoj pri la sekcioj 1.5 kaj 1.6)
Ĉu por Esperanto-aranĝo laboras pagataj profesiuloj?
Kie oni akceptas la homojn en la tranoktejo?
Kion oni atendu antaŭ la giĉeto?
Kion oni povas fari starante en la vico?
Kion kontrolas la akceptanto?
Kion oni ricevas ĉe la akceptejo?

<2.4> (demandoj pri la sekcio 1.7)
Ĉu eblas ricevi unu- aŭ du-litan ĉambron?
Kiel oni ekscias, kie oni dormas?
En kiu ujo oni havas siajn aĵojn por la vojaĝo?
Kiu estas la Esperanto-vorto por ĉambro, en kiu oni dormas?
Kion oni diras por ĉambro, en kiu oni kuiras?
Kion oni do diras por ĉambro, en kiu oni lavas sin?

<2.5> (demandoj pri la sekcio 1.8)
Ĉu vi preferas, kuŝi ĉe fenestro aŭ for de fenestro?
Ĉu vi bezonas hejtilon en via dormejo?
Ĉu al vi plaĉas dormi en paro de litoj supre?
Sur kio oni escept-okaze rajtas kuŝi, almenaŭ provizore?
Kiel oni povas for-igi la ŝviton kaj la polvon de la vojaĝo?

<2.6> (demandoj pri la sekcioj 1.9 kaj 1.10)
Kio kutime malfermas la renkontiĝon?
Kiujn oni revidas aŭ renkontas dum interkona vespero?
Kiuj programeroj estas en la cetera programo?
Al kio ĉiu rajtas kontribui?
Kiam oni ankaŭ distras sin?

<2.7> (demandoj pri la sekcioj 1.11 kaj 1.12)
Ĉu vi ŝatas trinki sen-alkoholan bieron?
Kian muzikon la Esperanto-bandoj ludas?
Ĝis kiam junuloj kutime dancas?
Kion oni diras ĝentile post danco?
Kion la Esperantistoj iom ŝerce diras por ĉiu loko, kie oni parolas Esperanton?
Kion Esperantistoj tial diras ĉiam, kiam oni dis-iras?

<3.0>
Formu kompletajn frazojn el jenaj vortoj:

<3.1>
(Antaŭ, unu, jar, mi, leg, en, Esperant, gazet, okazos, Esperant, aranĝ, en, malproksim, vizitind, urb)
(En, gazet, ankaŭ, aliĝil)
(Ĉar, vol, vetur, al, tiu, aranĝ, mi, aliĝ, per, aliĝil)
(Est, ĝustatemp, ĉar, baldaŭ, ne, plu, loko)

<3.2>
(Je, unu, tag, antaŭ, vetur, mi, pak, grand, valizon, kun, mi, aĵ)
(Mi, vetur, per, trajn, al, urb, kie, kunven)
(Alvenint, urb, en, stacidom, mi, demand, pri, kunvenej)
(Ne, est, en multekost, hotel, sed, malmultekost, junulargastej)

<3.3>
(Jam, antaŭ, dom, mi, revid, mult, malnov, amik)
(Ni, star, en, long, vic, antaŭ, akceptej)
(La, Esperantist, kiu, akcept, min, demand, ĉu, mi, ĉio, pag)
(Mi, dir, laŭ, mi, sci, jes)
(Li, respond, „bon“, kontrol, pag, kaj, don, al, mi, kajer, kun, program)
(Mi, demand, en, kiu, dormej, mi, dorm)
(Li, respond, ke, en, dua, dormej, maldekstr)

<3.4>
(Mi, pren, valiz, ir, al, dormej)
(En, dormej, mult, lit)
(Mi, prefer, dorm, ĉe, fenestr, kaj, supr)
(Mi, elpak, valiz, kaj, ir, al, lavej)
(Revenint, poste, mi, ir, el, dormej, por, salut, ali, Esperantist)

<3.5>
(Ĉiam, oni, revid, hom, el, tut, mond)
(Sed, renkont, ankaŭ, nov)
(Est, tre, bon, povi, parol, kun, ĉiu, sen, problem)

<3.6>
(Vesper, ni, sid, kune, kaj, aŭd, modern, muzik)
(Multaj, danc, special, Esperanto-danc, La Bamba)
(Tiam, oni, danc, en, rond, kaj, foje, kis, unu la alian)
(Mi, danc, La Bamba, dum, tiu, aranĝ, ĝis, noktomez, kaj, kis, ĉiu, aliseksul)
(Tio, distr, program-punkt)

<4.0> <Partizipien>
Titolo: La sufiksoj -ant-, -int- kaj -ont-

La sufiksoj -ant-, -int- kaj -ont- formas participon de la aktivo.

Kiel -as, -is, -os ankaŭ la participoj kun -ant-, -int-, -ont- indikas la respektivan tempo-formon, nome prezencon, preteriton kaj futuron.

Man nimmt -ant-, -int- bzw. -ont- je nachdem, ob die im Partizip genannte Handlung im zeitlichen Vergleich zur Handlung des Prädikats gleichzeitig abläuft, zurückliegt bzw. bevorsteht
(siehe die gleiche Relativität des Tempus im Nebensatz bei indirekter Rede):

Hugo ridis pri la krianta bopatrino / pri la kriinta bopatrino / pri la krionta bopatrino.
Das Schreien war gleichzeitig mit Hugos Lachen / geschah vorher / stand noch bevor.

Superrigardo pri la funkcio de participoj:

• Participoj antaŭ ĉio estas adjektivoj:

  Tial participoj povas ...
  ... akompani substantivon:

  Antaŭ la akceptejo estis vico da {wartenden} homoj.

  ... aŭ aperi en la predikato:

  La gasto ĝuste estas {"ankommend"}.

• De participoj kiel de ĉiuj adjektivoj oni povas formi ankaŭ adverbojn:

  La bopatrino saltis tra la ĉambro kriante "Aj, aj!".
  Alveninte mi iris unue al la akceptejo.
  Mi kolektis miajn havaĵojn ŝanĝonte la liton al alia pli mola.

• De participoj oni povas formi ankaŭ substantivojn, kiuj tiam nomas personojn:

  (iamaj) {"teilgenommen Habende"}, (nunaj) {Teilnehmer, "Teilnehmende"} kaj (postaj) {"teilnehmen Werdende"}
  La {Bezahler, "bezahlt Habende"} dankante ricevis la kvitancon.
  La {Käufer, "gekauft Habende"} de la libro for-iris.

Es empfiehlt sich, noch einmal Näheres über Partizipien in der Grammatik von Lektion 5 nachzulesen.

La participoj de la aktivo kiel adjektivoj:

<4.1a> La gepatroj rigardis al la kritikanta infano.
<4.2a> La fia Hugo ridis pri la kriante {springende} bopatrino.
<4.3a> La {tanzende} Bruno instruas al aliaj danci.
<4.4a> La viro rigardas al la hundino {liegende} en la angulo kun sep hundidoj.
<4.5a> Ĝustatempe mi venis al la ankoraŭ {wartenden} trajno.
<4.6a> Oni akceptis la ĵus {angekommenen} gastojn en la akceptejo.
<4.7a> La lekciisto lekcias al studentoj {"arbeiten werdenden"} laborontaj kiel instruistoj.
<4.8a> Hugo malĝojas pri sia edzino {verlassen habende} la domon kun la patrino.
<4.9a> La patro kritikas la filon {habenden} tro longajn harojn.
<4.10a> Al Esperanto-aranĝo venas ĉiam ankaŭ homoj {sprechende} Esperanton ankoraŭ ne flue.

El adjektiva participo apud substantivo oni ĉiam povas formi dependan frazon kun "kiu" (Relativsatz):
<4.1b> La gepatroj rigardis al la infano, kiu kritikis (ilin).
(Tempuswechsel im Nebensatz beachten!)

Transformu ankaŭ la sekvantajn frazojn:
<4.2b> La fia Hugo ridis pri la bopatrino, kiu {??}.
<4.3b> Bruno, kiu {?}, instruas al aliaj danci.
<4.4b> La viro rigardas al la hundino, {??}.
<4.5b> Ĝustatempe mi venis al la trajno, {??}.
<4.6b> Oni akceptis la gastojn, {??}, en la akceptejo.
<4.7b> La lekciisto lekcias al studentoj, {??}.
<4.8b> Hugo malĝojas pri sia edzino, {??}.
<4.9b> La patro kritikas la filon, {??}.
<4.10b> Al Esperanto-aranĝo venas ĉiam ankaŭ homoj, {??}.

Transformu nun sube la kiu-frazojn al participo:
(Obige Empfehlung zum Satzbau und evtl. Tempuswechsel beachten!)

<4.11> La viro, kiu sidas dekstre de mi, estas Hugo.
<4.12> La junulo, kiu havas longajn harojn, estas Bruno.
<4.13> La maŝino, kiu boris truon en la rokon, subite ne plu funkciis.
<4.14> La patrino, kiu aspektis inteligenta, tenis libron en la mano.
<4.15> La polico punas homojn, kiuj stiris aŭton, dum ili telefonis.
<4.16> La patrino havas botelon kun suĉilo, kiu kvietigos la bruantan bebon.
<4.17> La knabo kritikas la gepatrojn, kiuj havis monon por bebo, sed ne por poŝ-telefono.
<4.18> Homoj, kiuj havas ses gefratojn, vivas en granda familio.
<4.19> Viro, kiu edziĝos, ricevos bofamilion.

Foje, sed ne ofte, adjektiva participo de la aktivo ne akompanas substantivon,
sed kompletigas predikaton "est...s":
<4.20> Bruno ĝuste dancas; do, li estas dancanta.

En normala okazo participo en predikato nur celas, precizigi la sinsekvon de la nomataj agoj:
<4.21> Kiam mi atingis la domon, mia patro jam alvenis.
(pli precize:) ... jam estis alveninta. (Do, la patro venis antaŭe.)

Tamen pli simple estas, diri ankaŭ tiam:
... mia patro jam antaŭe venis.

A) Adverba formo de aktiva participo <Adverbformen der Partizipien>

Adverba formo de participo havas la samajn funkciojn kiel adverbo.
Plej interesa estas la funkcio kiel frazo-atributo,
nome, pliklarigi la predikaton per aldono de informo pri la ago aŭ stato de la subjekto.

Ekzemploj de participoj kiel frazo-atributoj:
<5.1a> Rigardante al sia filo la patro ne rekonis lin.
<5.2a> Instruante oni plej multe lernas.
<5.3a> La knabo iras kun Mariŝa en la kameron, dononte al ŝi serion da kisoj sur ŝiajn ruĝajn lipojn.
<5.4a> Tranĉinte en mian manon, mi havas vundon.
<5.5a> Skribante novajn vortojn oni pli facile lernos ilin.
<5.6a> Mi kore salutis la gaston memorante lin bone.
<5.7a> En-irinte la dormejon mi salutis la homojn tie.
<5.8a> La edzino pludonis la telefonon dirante „Por vi“.
<5.9a> Veturante en trajno mi kutime legas libron.
<5.10a> Tuŝinte varmegan hejtilon la bopatrino kriis.

Atentu:
Per la finaĵo -e de frazo-atributo oni povas vidi, ke ĝi rilatas al la subjekto,
eĉ se ambaŭ frazo-partoj estas en la frazo sufiĉe malproksimaj unu de la alia.
Pri kroma gramatika kondiĉo tamen legu ĉe <Adverbiale Satzergänzung mit Partizip>

En kontraŭo al adjektivaj participoj, frazo-atributon kun adverba participo povas anstataŭi dependa frazo kun konjunkcio anstataŭ kun "kiu".

<5.1b> Kiam la patro rigardis al sia filo, li ne rekonis lin.
<5.2b> Dum / Se oni instruas, oni plej multe lernas.
<5.3b> La knabo iras kun Mariŝa en la kameron, antaŭ ol doni al ŝi serion da kisoj sur ŝiajn ruĝajn lipojn.
<5.4b> Ĉar / Post kiam mi tranĉis en mian manon, mi havas vundon.
<5.5b> Se / Per tio, ke oni skribas novajn vortojn, oni pli facile lernos ilin.

Enmetu nun mem taŭgan konjunkcion:
<5.6b> Mi kore salutis la gaston, {?} mi bone memoris lin.
<5.7b> {?} mi en-iris la dormejon, mi salutis la homojn tie.
<5.8b> La edzino pludonis la telefonon, {?} ŝi diris „Por vi“.
= La edzino pludonis la telefonon kaj diris „Por vi“.
<5.9b> {?} mi veturas en trajno, mi kutime legas libron.
<5.10b> {?} ŝi tuŝis varmegan hejtilon, la bopatrino kriis.

Ripeto <Partizipkonstruktion>
Atentu bone, kiel diferencas la sekvantaj frazoj:

B) Substantiva formo de aktiva participo <Substantivische Partizipien>

Substantivoj kun -ant-/-int-/-ont- kutime indikas personon. -anto estas do la mallonga formo de -antulo ktp.

La person-indikoj per participo estas seksneŭtraj.
Se vi volas indiki la sekson, aldonu la sufikson -in- por virinoj, sed por viroj la adjektivon vira:

la legantino 'der weibliche Leser',
la vira leganto 'der männliche Leser'

<5.13> Bruno ne estas profesia danc-instruisto, li estas nur danc-instruanto dum Esperanto-aranĝo.
<5.14> Ankaŭ la dancantoj de lia klaso ne estas dancistoj, ĉar ili dancas nur por amuziĝi.
<5.15> Nur petanto ricevas helpon.
<5.16> Leganto estas persono, kiu (en la nuna momento aŭ kutime) legas.

Ekzerco
Daŭrigu nun mem:
<5.17> Personoj, kiuj (ĝuste aŭ kutime) legas la gazeton, estas leg{?}.
<5.18> La virino, kiu akceptas la Esperantistojn en la akceptejo, estas la akcept{?}.
<5.19> Virinoj, kiuj fumas, estas fum{?}.
<5.20> Iu, kiu esperas, estas esper{?}.
<5.21> Viroj kaj virinoj, kiuj helpas, estas gehelp{?}.
<5.22> Persono, kiu jam komencis, lerni Esperanton, estas komenc{?}.
<5.23> Iu, kiu (baldaŭ) lernos, estas (baldaŭa) lern{?}.
<5.24> Viro, kiu (estonte) loĝos en iu lando aŭ urbo, estas vira loĝ{?}.
<5.25> Iu, kiu (neprofesie) muzikas, estas muzik{?}.
<5.26> Homoj, kiuj iras piede, estas pied-ir{?}.
<5.27> Aliaj, kiuj biciklas, estas bicikl{?}.
<5.28> Eksa studento estas profesia stud{?}.

• profesio
• taga listo de la farendaĵoj
• laboro kaj taskoj de la lernanto

Lernu la necesajn novajn vortojn.
Poste kompletigu kaj lernu la ekzemplan dialogon.
Komparu ĉiun datumon de tiu dialogo kun via propra,
kaj fine skribu similan dialogon per viaj personaj datumoj.

(Wo geschweifte Klammern sind, müssen Sie was ergänzen.)

Ekzamenanto:
Bonan tagon! Mi nomiĝas Anjo Boremulino.
Ĉu vi estas la kandidato por la buŝa ekzameno sur {Grund-} nivelo en Esperanto?

(la {Prüferin} ridas)
Bone, {auch nicht} kulpas mi pri mia nomo.
En la kadro de mia funkcio, ekzameni vin, mi ŝatus demandi kelkajn aferojn pri via {Beruf}.
Ĉu vi konsentas?

Kiujn fakojn vi {unterrichten} kaj al kiuj klasoj?

Ege {interessant}!
Ĉu vi peras tiujn konojn pli per praktiko aŭ pli per teorio?

Ĉu vi povas rakonti kelkajn ekzemplojn el la fako {Biologie}?

Kaj kion vi faras dum la vintra sezono?

Ĉu ne en la vintra {Jahreszeit} la distanco inter la Tero kaj la Suno tiam havas sian maksimumon?

Vi pravas s-ro Ĉiosciulo. Mi estas stultulo.
Eble mi devos partopreni en la instruado de unuagrada klaso nuntempa.
(Ili {lachen}.)

Ĉu vi povas rakonti ion el via instruado pri la historio?

Hm, ĉu tio ne estas tro {schwierig} por infanoj?

Kaj ĉu la infanoj tiam {sich freuen}, ke ni Eŭropanoj {leben} nun en paco kune?

Tio estas ankaŭ mia vidpunkto. Per tia eduko al politiko de paco vi havigas al vi altan meriton, mi aplaŭdas.
Laŭ mia impreso toleremo estas ankaŭ konforma al la idealo de Esperanto, ĉu vi opinias same?

Ni venu nun al via {Alltag}.
Kiu estas via horaro, kaj kiuj estas viaj farendaĵoj?

Ĉu vi ankaŭ posttagmeze havas oficojn?

Sed ĉu vi espereble {am Abend} povas ripozi?

Ĉu ekzistas ankaŭ gajaj momentoj?

Sinjoro Ĉiosciulo, mi dankas al vi pro via interesa kaj detala raporto.

7. <Länder- und Einwohnernamen>
Ripetu: La nomoj de la landoj en la mondo

<7.1>
La du reguloj

Ĉu vi ankoraŭ scias, laŭ kiuj du reguloj oni formas la landnomojn?
Jen ili estas:

Unua regulo:
El la nomo de la loĝanto oni formas la nomon de la lando.

Dua regulo:
El la nomo de lando oni formas la vorton por la loĝanto per la sufikso "-an-".
La dua regulo estas valida ankaŭ por la kontinentoj, ekzemple:
Sur la kontinento de Ameriko loĝas la Amerikanoj.

Jenaj ekzemploj montras, kiel la apliko de la du reguloj diferencas:

<7.2> <Groß- versus Kleinschreibung>
Ĉu skribi per minusklo aŭ majusklo?

Kiel reguli tion por vortoj, kiuj devenas de nomoj?
Nuntempe la plej multaj homoj skribas ĉiujn nomojn de lando per majusklo, sed la nomojn de ties loĝantoj per minusklo.
Ekzemple: "Germanujo/-io", sed "germano", "germana" k.a.

Eĉ la vorton "Esperanto" mem kaj vortformojn, kiuj devenas de ĝi, multaj skribas per minusklo:
"esperanto", "esperantisto", "esperantujo", "esperanta", ...
Oni povas longe diskuti, kiu metodo pli komplikas la uzon de Esperanto ...

Tiu ĉi lern-materialo tamen uzas ĉiam majusklojn,
por klare indiki, ke temas pri nomo aŭ vortformoj devenantaj de nomoj.
Nur tiam oni bone komprenas ekzemple jenon:
7.2.1 La vorto Esperanto signifas "esperanto".
7.2.2 Kun Esperantaj/esperantaj salutoj
k.a.

<8.0> <Komparativ> <Superlativ>
Ripeto: Kompari per "(mal)pli" kaj "plej":

<8.3>
Diskuti interesas min malpli.

Demandu nun la aliajn pri iliaj gefratoj aŭ gekuzoj:

<8.5>
Kiom da...?

<8.6>
Kiel ili nomiĝas?

<8.7>
Kiu estas pli aĝa ol ...?

<8.8>
Kiu estas la plej aĝa (el ...)?

Nun demandu aliajn, kio al ili (mal)pli aŭ eĉ plej plaĉas:

<8.9>
lerni, legi, televidi

<8.10>
danci, bicikli, kisi

<8.11>
veturi, pied-iri, bicikli

<8.12>
manĝi kukon, trinki bieron, manĝi freŝan panon

<8.13>
labori, paŭzi, dormi

<8.14>
interparoli, babili, diskuti

<8.15>
rigardi filmon, distri sin, amuzi sin

{Am Anfang} lernu la necesajn novajn vortojn.
Paŝante plu kompletigu kaj lernu la ekzemplan dialogon.
{Am Ende} skribu similan dialogon per viaj propraj datumoj.

<9.1>
Bonan matenon! Ĉu mi rajtas prezenti min?
Mi estas Karolo Scivolema, kaj tia ne nur laŭnome, kiel mi ĉiam {witzele}.
Tial oni komisiis min, esti via ekzamenanto.
Mi intencas, intervjui vin pri lernado, ĉu en ordo?

Mi aŭdis, ke vi ekzemple lernis Esperanton. Kiel vi faris tion?

De kio dependis via elekto de ĝuste tiu lernolibro?
Ĉu tio rezultis el hazardo aŭ ĉu vi antaŭe trarigardis plurajn materialojn aŭ librojn,
ĝis kiam vi trovis la plej taŭgan?

<9.2>
Kiuj {verschiedenen} metodoj {gibt es}?

Prave, lingva originalo ĉiam sonas pli glate, tio estas ankaŭ mia opinio.
Do, tiu metodo estas malaktuala. Kiuj pli aktualaj metodoj do ekzistas?

Instruante fremdan lingvon, {gleichzeitig} ludi la klarigojn, {klingt} malfacile, mi ege ŝvitus.
Klare, ke por tio mankis kurso al vi.

<9.3>
Iom komplika afero. Ĉu ne ekzistas pli {moderne} metodo?

Tion mi aŭdas kun plena aplaŭdo.
Sed ankaŭ tio ne funkciis en via okazo, ĉar ne ekzistis Esperanto-kurso en via ĉirkaŭa regiono.

Tio estas preskaŭ nekredebla.

En dialogo kun kiu?

<9.4>
Ankaŭ tio ne estas tute kontentiga.

Kaj ĉu krome ankaŭ la kurs-{Material}?

Favora solvo.
Do, por resumi, mi nun eksciis pri diversaj metodoj, lerni fremdan lingvon.
Koran dankon!

{Auf Wiedersehen}, sinjorino Rakontema!

<10.0>
La tagoj de la semajno

(Das folgende Volkslied wurde als Ringelreihtanz gesungen, vor allem in der Lambertizeit im Münsterland. Alle haben sich an der Hand und gehen im Kreis; an den betonten Liedstellen - unterstrichene Silben - wird geknickst. Kann auch als Lockerungsübung im Kurs eingefügt werden, wenn genügend Platz ist. Wenn nicht, kann man auch statt knicksen einfach in der Runde aufstehen, was schon genügend Bewegung erzeugt. - Der Text hilft, die Wochentage zu lernen und zu behalten.)

<Melodie anhören>
Fonto por la melodio: "Die Liederkiste" (kun afabla permeso)

Germana popol-kanto kaj -danco:
Laŭrenjo, kara Laŭrenjo, vi (Laurentia, liebe Laurentia mein)
Esperanta versio: Rudolf Fischer

<11.0> <-ot-> <Partizipien> <Adverbiales Satzattribut mit Partizip>
Titolo: La sufiksoj -at-, -it- kaj -ot-

La sufiksoj -at-, -it- kaj -ot- formas participon de la pasivo
kaj indikas respektive la tempojn prezenco, preterito kaj futuro.

Same kiel la aktivaj participoj ili aperas kiel

• adjektivoj:

  Hugo estis tiom forte batata, ke li falis sur la plankon.

• adverboj:

  Kiel anoncite la kurso okazadas lunde.

• substantivoj indikantaj personon:

  La profesoro salutis la ekzamenoton.

Tamen, kompare kun la aktivaj participoj, la pasivaj pli ofte kompletigas la predikaton "est...s".

Atenton! Participoj kun "-it-" ne ĉiam signifas pasintan agon aŭ pasintan okazon, sed iujn fojojn simple staton (post antaŭa ago aŭ eĉ sen ĝi):
Antaŭ sesdek jaroj mi estis {naski}.
La tasko estas {plenumi}.
La koridoro havis nur unu {fermi} fenestron (kaj malfermo kaj fermo ne eblas).

Kompletigu nun la sekvantajn frazojn per la ĝusta participo:
(Fahren Sie dazu mit der Maus auf die Vokabeln zwischen den geschweiften Klammern, um herauszufinden, welche Partizipform Sie bilden sollen!)

Ĉu estonte pli da energio estu {produkti} aŭ ĉu la medio estu pli bone protektata?

<12.0>
Dialogo en la akceptejo

(legu kaj komprenu, poste traduku la Germanajn vortojn kaj fine ludu la dialogon mem)

({"Empfangender"}:) Saluton, mi estas Juljo. Nun estas via vico.

Bone, bone. Johano el Munkeno do, hm. Ĉu vi sendis {Anmeldeformular}?

Ho jes, jen ĝi ja estas. Ĉu vi devas ankoraŭ pagi {etwas (an Menge)}?

Jes, mi vidis {gerade} en la konto de nia kaso, ke tio estas ĝusta.
Do, mi kvitancu tion, kaj jen estas ankaŭ program{heft} por vi.

Ĉu vi volas esti en {Schlafraum} kune kun {(irgendwelchen) bestimmten} aliaj?

Bone. Mi vidas, ke tiu jam {angekommen ist} kaj dormos en la ĉambro kun la numero ses.
Mi do donas al vi {Bett} tie.

Se vi eliras el la {Empfang(sraum)}, iru {nach rechts}. Estas tiam la tria ĉambro {links}.

{Nichts zu danken}. Multan {Vergnügen} dum la {Veranstaltung}.

<13.0>
Ĉu vi komprenas jenon?

Klarigu la Esperantajn vortformojn per aliaj vortoj aŭ formu frazon kun ili.
Ekzemplo: loĝejo = parto de domo: ĉambraro, en kiu oni loĝas
Aŭ: Domo povas havi plurajn loĝejojn.

<13.1>
hararo, amikaro, najbararo, domaro, vortaro (!), homaro, parencaro, ludilaro, ilaro, instruistaro, studentaro, lekciaro, manĝilaro, junularo, gazetaro, anaro.

(Gehen Sie die Vokabeln früherer Lektionen durch und versuchen Sie, weitere Wortformen abzuleiten.)

<14.0>
Ekzameno sur baza nivelo (B1)
Temo 5: Komunikado

• lingvolernado, ebloj de lingvolernado la rolo de fremdaj lingvoj en la privata vivo kaj en la profesia laboro
• kiel fari telefonajn komunikojn
• la ĉiutaga rolo de la komputilo kaj la Interreto

Ekzercu vin, tralaborante la sekvantan tekston per tri paŝoj en jena sinsekvo:
Unua paŝo: Lernu la necesajn novajn vortojn.
Dua paŝo: Kompletigu kaj lernu la ekzemplan dialogon.
Tria paŝo: Skribu similan dialogon per viaj propraj datumoj.

<14.1>
Bonan tagon, ĉu vi estas sinjorino Hansen?

Mi estas Sonja Majer, la {Prüfer}.
En la buŝa parto de la ekzameno nia hodiaŭa temo estas "komunikado".

Nu, tio impresas min. Ni vidu fine la rezulton.
Unue mi {möchte} scii, kiom sperta vi estas en lingvolernado.

Ho, de naskiĝo dulingva, tio estis favora situacio,
kaj vi lernis {gleichzeitig} du lingvojn el du diversaj lingvofamilioj.

<14.2>
Kaj kion vi spertis {aus} la lernado de Esperanto?

Tiam oni povas strange falsi la lingvon, ĉu ne?

Ĉu vi povas diri ekzemplon?

<14.3>
Vi estas kapabla, paroli multajn lingvojn.
Ĉu vi bezonas tiun kapablon ankaŭ en via {Beruf}?

Kaj kio pri Esperanto?

Ni nun laŭ ekzemploj specifu kulturajn problemojn de {Kommunikation}.
Kiam vi telefonas kun alilandano,
kiujn interkulturajn diferencojn vi povas konstati?

Sed {einige} Germanoj telefone ankaŭ anoncas sin simple per la voko "Hallo"!

<14.4>
Similajn ĝenojn vi povas sperti en la Interreto, ĉu ne?

Ĉu vi {alltäglich} laboras per komputilo?

Mi komprenas. Ho, la tempo pasis.
Dankon {für} tiu intensa interparolo.

Vi {wissen}, ke mi ne rajtas diri jam nun rezulton de tiu ĉi ekzamena ŝtupo,
sed vi estas {sicherlich} kapabla, bone juĝi mem pri vi.

Ĝis revido, sinjorino Hansen.

<15.0>
Ripeto de la tagonomoj

La partoprenantoj demandas unu la alian:

<15.1> Kiel nomiĝas / Kiu estas (la nomo de) la unua (dimanĉo!), dua, tria, ... tago de semajno?

<16.0>
Dialogo: Rehejme de Esperanto-kunveno

Bv. zorge legi la sekvantan tekston plurajn fojojn, sed ne jam rigardu la demandojn, kiuj sekvas la tekston.
Poste ne plu rigardu la tekston, sed respondu la demandojn pri ĝi.
Espereble vi memoros la enhavon!

<16.1> Kial Udo dum longa tempo ne plu vidis Beaten?

Hier einige (alternative!) Anregungen:
(Die Vokabeln sollten alle bekannt sein bzw. sich leicht von bekannten ableiten lassen.)

• Der "Empfangsbeauftragte" (im Esperanto sexusneutral) kann auch die Zahlung von Beate nicht in der Liste der eingegangenen (Partizip Präteritum Aktiv von en-iri) Zahlungen finden.
  Beate ist sehr unzufrieden, weil sie sicher ist, bezahlt zu haben, aber sie muss das Geld für die Veranstaltung noch einmal bezahlen.
  Der Empfänger sagt, dass er alles zu Hause kontrolliert und ihr das Geld zurückzahlt, wenn sie wirklich zwei Mal bezahlt hat.
  Beate kritisiert ihn, dass so etwas nicht geschehen dürfe.
  Er bittet um Verzeihung.

• Birgit kommt und sagt, dass sie sicher ist, dass Beate das Geld für die Zusammenkunft bezahlt hat.
  Sie hat die Zahlung selbst gesehen.
  Der Empfangsbeauftragte ist damit zufrieden und akzeptiert, dass Beate angemeldet ist.

• Beate findet eine Kopie ihres Anmeldeformulars in ihrer Handtasche und hält sie Mann am Empfang vor das Gesicht.
  Dieser entschuldigt sich und sagt: "Ach ja, die Zahlung ist ja auch gekommen."
  Beate kritisiert, warum er nicht sofort die Liste der Zahlungen kontrolliert hat.
  Der Empfänger antwortet: "Du hast recht." und entschuldigt sich noch einmal.

• Beate findet das Original des Anmeldeformulars in ihrer Handtasche und schreit:
  "Ich habe vergessen, das Anmeldeformular abzusenden, aber ich habe für die Veranstaltung bezahlt."
  Der Empfänger gesteht, keine Liste der Zahlungen zu haben.
  Beate meint, da habe sie nun einen Fehler gemacht, und da habe er einen Fehler gemacht, da helfe nur noch, dass er ihr glaube.
  Das ist ja nun wirklich wahr, und deshalb muss der Mann sie akzeptieren.

• Beate sagt, dass sie aber für die Veranstaltung bezahlt hat.
  Der Empfänger kann ihre Zahlung nicht in der Liste finden.
  Beate ist sehr unzufrieden und argumentiert, dass das sein Problem sei.
  Der Empfänger schaut noch einmal in die Liste und findet dann die Zahlung von Beate doch, aber mit falschem Vornamen "Renate".
  Nun sind alle froh, dass das Problem geklärt werden konnte.

<17.0>
Proverboj de la Esperanto-kulturo

Ĉu vi komprenas, kion la proverboj signifas?

<18.0>
Sube estas skemo de aliĝilo.
Kiujn vortojn vi ankoraŭ ne konas? Ĉu vi malgraŭ tio komprenas ilin?

(Bv. uzi skribilon por dokumentoj, ekz. glob-skribilon, ne krajonon!)

Aliĝilo por la 2a Internacia Tradicia Esperanto-Kunveno (ITEK)
de la 20a de aŭgusto ĝis la 27a de aŭgusto
en Fantazi-urbo / Fikciujo

Jen mi aliĝas al la 2a ITEK. Mi atendas konfirmilon pri mia aliĝo.

familia nomo:
persona nomo:
naskiĝ-dato:
sekso: vira / virina
vegetarano: jes / ne

adreso: (poŝtkodo, urbo, strato, domonumero)
lando (kie mi loĝas):
hejmlando (de kie mi devenas):
telefon(numer)o:
poŝ-telefon(numer)o:
(Inter)ret-adreso:

Mi antaŭpagis ..... eŭrojn al jena konto: ................................. (nomo, loĝoloko)

kun la internacia kontonumero (IBAN) .......................................

kaj la internacia bankokodo (BIC) .......................... kaj jes / ne bezonas kvitancon.

Deziroj pri la ĉambro:
Mi deziras simplan ĉambron / luksan ĉambron.
Mi deziras unu-litan ĉambron. (Aldonajn dezirojn skribu sur la dorsflankon.)
Mi volas laŭ-eble esti en la sama ĉambro kun ...

Programkontribuo:
Mi kontribuos al la programo per ....................................
.........................................................................

dato: ......................
subskribo: .....................................................